Dok se Koksara Lukavac nalazi u kontrolisanom stečaju, sve češće se postavlja pitanje može li se proizvodnja uopšte potpuno zaustaviti i šta bi to značilo za sam pogon. Iako je dio radnika otišao iz firme, tehnološki proces koksiranja ima jedno važno pravilo koje važi u svim koksarama svijeta: koksna baterija se ne smije ugasiti.
To nije stvar poslovne politike, nego čiste tehnologije i fizike.
Koksna baterija je “živi” sistem koji mora ostati vruć
Cijela konstrukcija baterije – šamotne cigle, zidovi komora, metalne veze i podkonstrukcija – projektovana je da radi na izuzetno visokim temperaturama, koje dostižu:
- 900 do 1200°C u komorama
- 500 do 700°C u okolnim zonama
Kada se jednom zagrije, baterija se ponaša kao ogroman termički monolit.
Ako se taj monolit naglo ohladi, počinje njegov raspad.
Šta se dešava ako temperatura padne ispod tehničkog minimuma?
1. Pucanje i raspad šamotne obloge
Šamotne cigle od kojih su izgrađene komore imaju svoju “radnu” temperaturu.
Kada se ohlade:
- pucaju,
- mrve se,
- odvajaju od konstrukcije,
- gube geometriju potrebnu za pravilno karboniziranje uglja.
Popravak ovakve štete nije “remont” — to je praktično rekonstrukcija cijele baterije.
2. Deformacije zidova i konstrukcije
Konstrukcija baterije se širi na visokim temperaturama, a skuplja na niskim.
Neujednačeno hlađenje dovodi do:
- uvijanja metalnih greda,
- slabljenja sidrenja,
- odvajanja vezivnog materijala,
- urušavanja zidova.
Jednom narušena konstrukcija više ne može garantirati stabilnost.
3. Komore gube funkcionalnost
Pad temperature ispod minimuma dovodi do:
- začepljenja kanala,
- gubitka mogućnosti pravilnog punjenja i pražnjenja,
- curenja gasova,
- opasnih koncentracija zapaljivih smjesa.
To znači da proces karbonizacije postaje nekontrolisan i opasan.
4. Opasnost od eksplozija gasova
Ako se komore ohlade, gasovi u njima kondenzuju i stvaraju:
- talog,
- smolu,
- zapaljive džepove.
U kombinaciji s pucanjem zidova i prodorom zraka, rizik od paljenja ili eksplozije značajno raste.
5. Tehnološki pogon postaje neupotrebljiv
U praksi, kada koksna baterija jednom dođe ispod tehničkog minimuma:
- više se ne može vratiti u pogon u izvornom stanju,
- šteta je veća nego kod potpunog gašenja visoke peći,
- troškovi rekonstrukcije se mjere u desetinama miliona eura.
Zato stručnjaci kažu da je pad temperature „tačka bez povratka“.
Zašto je potreban tehnički minimum i nakon stečaja?
Čak i kada je firma u stečaju, koksna baterija ne može biti tretirana kao obična mašina koja se “isključi”.
Stečajni postupak može trajati mjesecima ili godinama, ali baterija u međuvremenu:
- mora zadržati minimalnu temperaturu,
- treba minimalan broj radnika da upravljaju vratima, poklopcima i gasnim kanalima,
- zahtijeva stalnu kontrolu, provjetravanje i ravnomjerno grijanje.
Bez toga, imovina koja bi mogla imati vrijednost za investitora postaje gomila devastiranog šamota bez ikakve upotrebne vrijednosti.
Zaključak
Kontinuirana proizvodnja u koksari nije pitanje izbora, već pitanje tehnološke nužnosti.
Čak ni u stečaju, koksna baterija mora imati:
- stalnu kontrolu,
- minimalni broj obučenih radnika,
- održavanje radne temperature.
Svako spuštanje ispod tehničkog minimuma vodi ka nepovratnom oštećenju pogona i gubitku kompletne imovine, a to je razlog zašto se raspisivanje oglasa za određene pozicije i u stečaju čini paradoksalno — ali je u stvari tehnička obaveza.
Komentari